مدیریت طرح (برنامه) و مدیریت سبد پروژه ها (پورتفولیو)

پروژه های درون یک سازمان اغلب با یکدیگر در ارتباطند و لازم است به شکل یک مجموعه یکپارچه مدیریت شوند. در ادامه به دو رویکرد مدیریت طرح و مدیریت سبد پروژه ها برای مدیریت مجموعه پروژه ها پرداخته می شود.

مدیریت طرح

طرح مجموعه ای از پروژه های مرتبط و هماهنگ با یکدیگر است که برای هدف خاصی تعریف شده اند. به طوری که اگراین پروژه ها به تنهایی و بدون ارتباط و هماهنگی با یکدیگر تعریف و اجرا می شدند دستیابی به آن هدف امکان پذیر نبود.

وظیفه مدیریت طرح مدیریت مجموعه پروژه های مرتبط برای دستیابی به اهداف طرح است. لازم به ذکر است که هر دسته ای از پروژه ها تشکیل یک طرح نمی دهند. برای اینکه تعدادی پروژه تشکیل یک طرح بدهندو بتوان آنها را از طریق این طرح مدیریت کرد لازم است شرط زیر برآورده شود.

· پروژه ها باید با یکدیگر مرتبط باشند.

· اینکه این ارتباط صرفا در حد یکی بودن مشتری، تکنولوژی استفاده شده یا منابع باشد کافی نیست بلکه لازم است این مجموعه از پروژه ها دارای هدف یکسانی باشند. یا به عبارتی این پروژه ها در راستای رسیدن به یک هدف خاص تعریف واجرا شوند.

برای مثال در یک شرکت لبنی با جذب شیر روزانه هزار تن هدف افزایش جذب شیر تا دو هزار تن را می توان  یک طرح نامید. برای دستیابی به اهداف این طرح لازم است پروژه های متعددی تعریف شوند. این پروژه ها شامل: افزایش سطح تولید، افزایش ظرفیت و توان سیستم های تاسیسات، افزایش حجم انبارها، بهبود و افزایش ظرفیت تصفیه فاضلاب و پروژه های متعدد دیگری می شوند. این پروژه ها همگی در یک نقطه مشترکند: همه ی  این پروژه ها در راستای رسیدن به جذب شیر دو هزار تن تعریف و اجرا می شوند. هیچکدام از این پروژه ها را به تنهایی نمی توان تعریف کرد چرا که به نتیجه خاصی منجر نمی شوند. از طرفی اگر همه پروژه ها اجرا شوند و فقط یکی از این پروژه هااجرا نشود سازمان به هدف تعیین شده نخواهد رسید یا اینکه به شکل ناقصی به هدف دست می یابد.

مدیریت پورتفولیو

مجموعه ای از پروژه ها و طرح ها که برای مدیریت موثرتر آنها در جهت رسیدن به اهداف استراتژیک سازمان گرد هم آورده می شوند، یک پورتفولیو را تشکیل می دهند.

وظیفه مدیر پورتفولیو این است که مجموعه طرح ها و پروژه هایی که تحت عنوان یک پورتفولیو به وی سپرده شده است را به گونه ای مدیریت کند که منجر به دستیابی به اهداف استراتژیک سازمان شوند.

در یک طرح لازم است تمام پروژه های درونش با یکدیگر برای رسیدن به هدف خاصی در ارتباط باشند.اما در پورتفولیو چنین شرطی لازم نیست. نقطه مشترک پروژه ها در یک طرح هدف نهایی طرح است اما در پورتفولیو نقطه مشترک پروژه ها منابع لازم برای اجرایشان است.

  در همان مثال قبل مطمئنا در این شرکت لبنی علاوه برپروژه هایی که در راستای هدف جذب شیر  تعریف شده و به شکل یک طرح در می آیند. پروژه هایی نیز وجود دارند که لزوما با این طرح در ارتباط نیستند اما به هر دلیل لازمند. مثلا ممکن است در آینده پروژه ای تحت عنوان افزایش سطح ایمنی کارخانه در مقابل زلزله یا آتش سوزی تعریف شود. یا مثلا سردخانه یکی از واحدها نیاز به بازسازی داشته باشد. این پروژه ها گرچه با هم در ارتباطند ( مثلا منابع، مکان اجرا، کارفرما، طراح و..) اما از انجا که مجموعه این پروژه ها به یک هدف مشترک نمی رسند نمی توان آنها را طرح نامید و در حقیقت تشکیل یک پورتفولیو را می دهند.

این موضوع را می توان در شکل زیر مشاده کرد.